Trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế hiện nay, sở hữu trí tuệ (SHTT) đã trở thành một trong những quyền quan trọng, được các quốc gia trên thế giới đặc biệt quan tâm. Không chỉ là công cụ bảo vệ thành quả sáng tạo, quyền SHTT còn đóng vai trò thiết yếu trong thúc đẩy đổi mới, thu hút đầu tư và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia.
Minh chứng rõ nét cho tầm quan trọng của SHTT chính là việc nhiều quốc gia đã cùng nhau đàm phán, ký kết các công ước quốc tế nhằm thiết lập cơ chế bảo hộ quyền SHTT một cách đồng bộ và hiệu quả. Hệ thống pháp luật quốc tế về SHTT được định hình từ cuối thế kỷ XIX với sự ra đời của Công ước Paris (1883) về bảo hộ sở hữu công nghiệp và Công ước Berne (1886) về bảo hộ tác phẩm văn học, nghệ thuật. Tiếp nối là hàng loạt điều ước quốc tế như Thỏa ước Madrid (1891), Công ước Rome (1961), Hiệp định hợp tác về bằng sáng chế (1970), Công ước Brussels (1974),… đặc biệt là Hiệp định TRIPs năm 1995 thuộc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đã thiết lập các tiêu chuẩn tối thiểu về bảo hộ quyền SHTT cho các quốc gia thành viên.
Hiện nay, hầu hết các nước trên thế giới đều ban hành hệ thống pháp luật về SHTT, bảo hộ các loại hình chính như quyền tác giả, sáng chế, nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp. Dù còn sự khác biệt về mức độ và cách thức bảo hộ tùy theo hệ thống chính trị và trình độ phát triển kinh tế, song xu hướng hài hòa pháp luật giữa các quốc gia ngày càng rõ rệt.
Tuy nhiên, các công ước quốc tế về SHTT vốn mang tính cưỡng chế thấp, nên trong thực tế, việc thực thi và đảm bảo quyền SHTT vẫn còn nhiều hạn chế. Thêm vào đó, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là internet và công nghệ sinh học, đã đặt ra nhiều thách thức mới. Việc bảo hộ quyền tác giả trên không gian mạng, bảo vệ dữ liệu sinh học hay kiểm soát vi phạm bản quyền kỹ thuật số đang là những bài toán hóc búa đối với nhiều quốc gia.
Trước thực trạng đó, các hiệp ước hiện đại hơn như Hiệp ước về quyền tác giả của WIPO và Hiệp ước về ghi âm và biểu diễn (gọi chung là “Hiệp ước Internet”) ra đời, lần lượt có hiệu lực vào năm 2002, đã góp phần nâng cao khả năng bảo vệ quyền của các tác giả, nghệ sĩ và nhà sản xuất trong môi trường kỹ thuật số.
Để bảo vệ hiệu quả quyền SHTT, các quốc gia cần xây dựng chính sách pháp luật phù hợp với thực tiễn và xu thế quốc tế. Đồng thời, tổ chức và cá nhân khi có nhu cầu tìm hiểu hoặc bảo hộ quyền SHTT tại một quốc gia cụ thể nên thông qua các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để nắm bắt đầy đủ và chính xác quy định của nước sở tại.
Sở hữu trí tuệ không chỉ là quyền, mà còn là tài sản quý giá trong thời đại kinh tế tri thức. Việc bảo vệ quyền này không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân, doanh nghiệp mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của quốc gia và toàn cầu.
Nguồn: Tổng hợp
